Η παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα, αλλά και συχνότερα προβλήματα που προκαλεί ο σύγχρονος τρόπος ζωής. Κατά την τελευταία δεκαετία η Ελλάδα έφτασε να κατέχει την καθόλου ευχάριστη πρώτη θέση στην Ευρώπη, στη συχνότητα εμφάνισης της παχυσαρκίας. Ως παχυσαρκία ορίζεται η κατάσταση που χαρακτηρίζεται από αύξηση του σωματικού βάρος κατά 20% πλέον του ανώτερου φυσιολογικού, η οποία φυσικά οφείλεται σε συσσώρευση λίπους. Ως Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ή Body Mass Index (BMI), ορίζεται το πηλίκο της διαιρέσεως του σωματικού βάρους σε χιλιόγραμμα δια του ύψους σε μέτρα στο τετράγωνο και εκφράζεται σε κιλά ανά μέτρο στο τετράγωνο. Το φυσιολογικό βάρος θεωρείται αυτό που αντιστοιχεί σε διακύμανση του ΒΜΙ από 18,5 έως και 25. Νοσογόνος ορίζεται η παχυσαρκία όταν το ΒΜΙ είναι μεγαλύτερο ή ίσο του 35.
Έχει αποδειχθεί ότι η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών και αναπνευστικών νοσημάτων, εγκεφαλικών επεισοδίων και σακχαρώδους διαβήτη, μεταβολικών και ορθοπεδικών παθήσεων, ενώ η απώλεια σωματικού βάρους μπορεί να μειώσει σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση όλων των προαναφερόμενων παθήσεων. Η παχυσαρκία τείνει να γίνει μια σύγχρονη επιδημία και συχνά δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά μόνο με την δίαιτα.
Αν και αρκετοί παχύσαρκοι καταφέρνουν να χάσουν βάρος με εξαντλητικές δίαιτες, ελάχιστοι είναι αυτοί που διατηρούν την απώλεια αυτή, αφού οι περισσότεροι ξαναπαίρνουν πολύ σύντομα το χαμένο βάρος, ή και περισσότερα κιλά. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να λύσει η χειρουργική της παχυσαρκίας. Διεθνείς μελέτες έχουν αποδείξει πως η ασφαλέστερη και πιο αποτελεσματική μέθοδος, τόσο για την απώλεια του περιττού βάρους, όσο και για τη διατήρηση αυτής, είναι η διενέργεια χειρουργικών επεμβάσεων για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Είδη επεμβάσεων
Οι τρείς επικρατέστερες χειρουργικές επεμβάσεις που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας είναι η τοποθέτηση γαστρικού δακτυλίου, η sleeve gastrectomy (ελληνικά θα μπορούσε να μεταφραστεί ως επιμήκης γαστρεκτομή ή γαστρικό “μανίκι”) και το γαστρικό By Pass. Οι επεμβάσεις αυτές εφαρμόζονται με απόλυτη επιτυχία από τη χειρουργική ομάδα του Δρ Χ. Κωνσταντινίδη.
Γαστρικός δακτύλιος
Η τοποθέτηση γαστρικού δακτυλίου είναι μια απλή επέμβαση που πραγματοποιείται λαπαροσκοπικά με λίγες μόνο μικρές τομές διαμέτρου 1-2 εκατοστών γύρω από τον ομφαλό. Πραγματοποιείται με γενική αναισθησία. Η επέμβαση διαρκεί περίπου μία ώρα και ο ασθενής την επόμενη μέρα επιστρέφει στο σπίτι του.
Ο δακτύλιος διαχωρίζει το στόμαχο σε δύο τμήματα, ένα άνω πολύ μικρό και ένα περιφερικό κατά πολύ μεγαλύτερο. Με τις πρώτες μπουκιές το άνω τμήμα του στομάχου γεμίζει και ο ασθενής αισθάνεται κορεσμό. Η διάμετρός του αυξομειώνεται με μια ειδική βαλβίδα ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να διασφαλίζεται η σωστή λειτουργία του. Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν στην εργασία τους μετά από 4-5 μέρες και να υποβληθούν σε συστηματική σωματική άσκηση σε λιγότερο ένα μήνα.
Sleeve gastrectomy
Η sleeve gastrectomy (επιμήκης γαστρεκτομή ή γαστρικό “μανίκι”) περιλαμβάνει την αφαίρεση του μεγαλύτερου τμήματος του στομάχου, αφήνοντας πρακτικά μόνο ένα στενό, σωληνώδες τμήμα αυτού. Η χωρητικότητα του στομάχου ελαττώνεται κατά 80% και οι τροφές ακολουθούν τη φυσιολογική τους πορεία, σε αντίθεση με το γαστρικό By-Pass.
Η επέμβαση πραγματοποιείται επίσης λαπαροσκοπικά με ολική νάρκωση και ο ασθενής παραμένει στην κλινική για τέσσερεις περίπου ημέρες. Σήμερα χρησιμοποιείται με μεγάλη επιτυχία στην υπέρ-νοσογόνο παχυσαρκία (ΔΜΣ>55) και τα αποτελέσματα της είναι πραγματικά εντυπωσιακά. Τα πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης επέμβασης είναι πολλά. Ο ασθενής αφενός μεν έχει περιορισμένη χωρητικότητα στομάχου, αφετέρου δεν αισθάνεται πείνα γιατί έχει αφαιρεθεί το τμήμα του στομάχου του που παράγει την ορμόνη που μας προκαλεί πείνα, τη γρελίνη. Επίσης, δεν υπάρχει η ανάγκη μακροχρόνιας παρακολούθησης του ασθενούς, όπως συμβαίνει στις υπόλοιπες επεμβάσεις παχυσαρκίας.
Γαστρικό by – pass
Κατά την επέμβαση αυτή δημιουργείται ένας μικρός θύλακος στο άνω μέρος του στομάχου και επιπλέον γίνεται παράκαμψη του λεπτού εντέρου, με σκοπό τη δραστική μείωση του μήκους, οπότε και της απορροφητικής του ικανότητας. Ο μέσος εγχειρητικός χρόνος κυμαίνεται από 2 έως 4 ώρες και ο μέσος χρόνος νοσηλείας είναι 4-5 ημέρες.
Η μέθοδος αυτή οδηγεί σε συγκριτικά μεγαλύτερη απώλεια του υπερβάλλοντος βάρους και βελτίωση ή πλήρη υποχώρηση των συνοδών παθήσεων, όπως του διαβήτη τύπου ΙΙ και της υπερλιπιδαιμίας. Οι ασθενείς που υποβάλλονται σε αυτού του τύπου τις επεμβάσεις αρκετά συχνά χρειάζονται πολυ-βιταμινούχα συμπληρώματα διατροφής και σχετικά συχνή ιατρική παρακολούθηση, ειδικά όταν παρακάμπτεται μεγάλο τμήμα του λεπτού εντέρου.
Το είδος της επέμβασης που πρόκειται να εφαρμοστεί αποφασίζεται εξατομικευμένα για κάθε ασθενή, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της παχυσαρκίας του, αλλά και τα συνοδά προβλήματα υγείας που ενδεχομένως τον απασχολούν. Συμπερασματικά θα λέγαμε πως η χειρουργική της νοσογόνου παχυσαρκίας αποτελεί τη μοναδική θεραπευτική πρόταση που μπορεί να διατηρήσει τη μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους, να αποτρέψει την εμφάνιση ή και να συμβάλει στην ίαση των συνοδών νόσων της παχυσαρκίας.